سنگ نوشته ها یکی از منابع مهم در خصوص تاریخ ارمنستان از قرون وسطا می باشند. با علم به اهمیت آنها؛ کاتبان ارمنی همچون استپانوس اوربلی (قرن 13 م) و سپس زاکاریا کاناکرتسی (قرن 17م) از این منابع در تاریخ نگاری استفاده کرده اند؛ و یسائی حسن جلالی (جاثلیق آران؛ مطالب سنگ نوشته های منطقه خاچن آرتساخ را رونویسی کرده است (1718مرونویسی سنگ نوشته ها با تشویق جاثلیق نرسس آشتارکتسی از ابتدای قرن 19 میلادی گسترش بسیاری یافت. سپس سفرنامه ها منتشر شد که در آنها به سنگ نوشته ها اهمیت خاصی داده می شد. در این خصوص آثار افرادی همچون اسقف هوانس شاه خاتونیان؛ اسقف نرسس سرکیسیان؛ اسقف سرکیس جلالیان؛ اسقف ماکار برخورداریان؛ اسقف آبل مخیتاریان؛ قیوند عالیشان و بسیاری دیگر دارای اهمیت می باشند. بازسازی روش های سنگ نگاری در قرون وسطا؛ توسط نیکوغایوس مار و شاگردش هوسپ اوربلی انجام شده است. اوربلی با شرکت در حفاری های شهر آنی؛ کلیه کتیبه ها را رونویسی کرده که توسط ستراک برخورداریان در جلد اول سری کتاب های دیوان سنگ نوشته های ارمنی چاپ شد. برخورداریان دنباله رو کارهای استادان خود گردید و جلدهای دو الی پنج این مجموعه را منتشر کرد (جلدهای چهار و پنج پس از فوت وی منتشر گردید). در سال 1959م در انستیتوی باستانشناسی آکادمی علوم ارمنستان؛ به سرپرستی برخورداریان بخش سنگ نوشته ها تاسیس گردید. این بخش که تا به امروز فعال می باشد و مسئول آن کتیبه شناسی؛ سرکیسیان می باشد کماکان به کار مطالعه این آثار و تحریر آنها مشغول می باشند. تا کنون نه جلد کتاب و مقالات بسیاری در این خصوص به چاپ رسیده است.سنگ نوشته های ارمنی بر اساس متن آنها به گروه های زیر تقسیم می گردد
1بنای ساختمانی
2کمک مالی
3ثبت مورد حقوقی
4یابو د
5سنگ قبر
6سایر موارد
در اطراف و بخصوص بالای نورگیرها و بالای ورودی ها کلیساها کتیبه هائی قرار دارند که بیشتر در خصوص کمک مالی یا چگونگی بنای آن می باشد که با حروف یک اندازه و با مهارت حک شده اند. نوشته های کتیبه های یادبود به صورت کوتاه بر روی سنگ صلیب ها و سنگ قبرها حک شده اند
مواردی در سنگ نوشته ها وجود دارد که نوشته به صورت خلاصه و یا به صورت رمز حک شده است. حروف حک شده نیز دارای تنوع می باشند به طوری که بیشتر به صورن حکاکی بوده و در مواردی نیز به صورت برجسته می باشند و در بعضی موارد نیز حروف با تزئینات حک شده اند که در این صورت نوشته قسمت مهم سنگ نوشته را تشکیل می دهد